ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាង ១០០គ្រួសារ រស់នៅតំបន់កោះមាស ក្នុងខណ្ឌច្បារអំពៅ រាជធានីភ្នំពេញ និងស្រុក២ទៀត ក្នុងខេត្តកណ្តាល ព្រួយបារម្ភពីការបណ្ដេញចេញដោយឥតសំណង ក្រោយពួកគេទទួលបានដំណឹងពីការសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការជួលដីទំហំ ៣៤០ហិកតា ៦១អា ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍។
អនុក្រឹត្យចុះហត្ថលេខាដោយអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០ បានធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ដីកោះមាសទំហំ ៣៤០ហិកតា និង៦១អា ស្ថិតក្នុងខណ្ឌច្បារអំពៅ រាជធានីភ្នំពេញ និងស្រុកកៀនស្វាយ និងស្រុកល្វាឯម ក្នុងខេត្តកណ្ដាល ជាឯកជនដីរដ្ឋ។ អនុក្រឹត្យបានផ្ទេរដីមួយផ្នែកទៅឲ្យរដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ និងមួយចំណែកទៀតទៅរដ្ឋបាលខេត្តកណ្តាល ហើយដីនេះនឹងត្រូវជួលទៅឱ្យក្រុមហ៊ុន ឃុន សៀ អ៊ីមផត អិចផត ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងរយៈពេល ៥០ឆ្នាំ។
នៅថ្ងៃទី០២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥ រដ្ឋបាលរាជធានីភ្នំពេញ បានចេញសេចក្តីប្រកាសការបិទផ្សាយជាសាធារណៈនូវឯកសារនៃការវិនិច្ឆ័យ ដោយតាមអនុក្រឹត្យខាងលើ ប្រកាសឱ្យសាធារណជន និងអង្គភាពនានាដែលមានពាក់ព័ន្ធនឹងដីធ្លីនៅតំបន់នោះ ពិនិត្យ និងផ្ទៀងផ្ទាត់ទិន្នន័យក្នុងឯកសារវិនិច្ឆ័យ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីភាពត្រឹមត្រូវឬខុសឆ្កងដែលត្រូវកែតម្រូវ ឬជំទាស់លើទិន្នន័យទាំងនោះ ក្នុងរយៈបេល១៥ថ្ងៃ គិតពីថ្ងៃទី០៦ ដល់ថ្ងៃទី២០ ខែមករា។
ក្រោយឃើញការជូនដំណឹងនេះ លោក ជុំ សំអឿន អាយុ៧១ឆ្នាំ អះអាងថាជាប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅភូមិជ្រោអំពិល ខណ្ឌច្បារអំពៅ ស្ថិតក្នុងតំបន់កោះមាស ដែលមានដីចំនួន ៤ហិកតា ប្រាប់Newsroom Cambodia នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមករានេះថា លោកនិង ប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងទៀត មានការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំង ពីការបាត់បង់ដី ដោយសារការអភិវឌ្ឍនេះ បើទោះពលរដ្ឋខ្លះមានបណ្ណកម្មសិទ្ធិ ខណៈពលរដ្ឋខ្លះទៀត មិនមានបណ្ណកម្មសិទ្ធិ គឺមានតែលិខិតទិញលក់ដីដែលមានចុះហត្ថលេខាដោយអាជ្ញាធរឃុំប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តថា ប្រជាពលរដ្ឋ មានការព្រួយបារម្ភពីការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ ក្រោយឃើញសេចក្តីប្រកាសរបស់អាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញ និងអនុក្រឹត្យរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលជួលដីនោះទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន ដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍ ជាពិសេសពលរដ្ឋដែលគ្មានប្លង់កម្មសិទ្ធិ បើទោះជាពួកគាត់រស់នៅលើដីនោះយូរឆ្នាំក៏ដោយ។
លោកនិយាយថា៖ «ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់មានការភិតភ័យ ព្រួយបារម្ភដែរ ពីព្រោះដីនេះតាំង៧៩(១៩៧៩)មកប្រជាជនអាស្រ័យផលរហូតអត់ដែលបោះបង់ចោលទេ[…] ខ្ញុំបានឡើងទៅសាលាខណ្ឌច្បារអំពៅម្តង តែសាលាខណ្ឌច្បារអំពៅ ថាអត់ដឹងទេ ដីនេះកាត់ទៅចូលស្រុកកៀនស្វាយហើយ អញ្ចឹងប្រជាជនរៀងឡេឡាមិនដឹងជាទៅណាទេ»។
លោកបន្តថា កាលពីឆ្នាំ២០២០ អាជ្ញាធរធ្លាប់ចុះទៅវាស់វែងម្តងថា ដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណ និងវាស់វែងទំហំដីអាស្រ័យផលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យដឹងច្បាស់ ក៏ប៉ុន្ដែក្រោយការវាស់វែង អាជ្ញាធរពុំចេញបង្កាន់ដៃអ្វីនោះឡើយ។
លោក ម៉េង សុខលី អះអាងជាប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់កោះមាសតាំងពីឆ្នាំ២០០៥មក បានលើកឡើងដែរថា លោកបានអាស្រ័យផលលើដីនោះជិត ២០ឆ្នាំមកហើយ បើសិនជាមានការរឹបអូសដីរបស់គាត់ទៅជួលឱ្យក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍នោះ នោះពួកគាត់នឹងបាត់បង់ដីធ្លី និងបាត់បង់មុខរបរចិញ្ចឹមជីវិត។
លោកថា៖ «និយាយទៅភ័យ ភ័យតែមែនទែន ព្រោះថារបរយើងមានតែប៉ុណ្ណឹង ហើយដីអាស្រ័យផលតែប៉ុណ្ណឹង បើគេយកទៅ មានតែអត់ហ្នឹងឯង មានតែទឹកភ្នែក ក្រៅពីនឹងមានអីទៀត»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ទៀត លោក បាន សឿន អះអាងថារស់នៅតំបន់កោះមាសនោះដែរ បាន លើកឡើងថា ពលរដ្ឋប្រមាណជាង១០០គ្រួសា កំពុងបារម្ភពីការបាត់បង់ដីរបស់ខ្លួន ទើបនាំគ្នាខំតវ៉ា និងអំពាវនាវដល់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ជួយអន្តរាគមន៍ដោះស្រាយរឿងដីធ្លីនេះ ជូនពលរដ្ឋ តាមរយៈការផ្តល់សំណងសមរម្យ ឬដោះដូរដីជូនពលរដ្ឋរស់នៅជាក់ស្តែង ទៅកាន់តំបន់ផ្សេងដែលនៅក្បែរនោះ មុននឹងមានការអភិវឌ្ឍណាមួយ។
លោកថា៖ «អ្វីដែលព្រួបារម្ភគឺដីនោះ មិនដឹងថាគាត់ជួលតាំងពីពេលណាទេ ទើបតែដឹងឥឡូវ ហើយការវាស់វែងធ្វើប្លង់ គឺវាស់តាំងពីឆ្នាំ២០២០ ម្លេះ ហើយមកដល់ឥឡុវហើយអត់ទាន់ធ្វើឱ្យ ដល់អ្នកក្រោយ គេគ្រាន់តែវាស់ហើយ គេបានធ្វើ(ប្លង់) ដល់ពួកខ្ញុំវាស់ហើយគេបំបាត់ចោល ហើយពួកខ្ញុំទើបឃើញលិខិតមួយនេះ លិខិតដែលរដ្ឋាភិបាលជួលឱ្យក្រុមហ៊ុនរយៈពេល៥០ឆ្នាំ អញ្ចឹងពួកខ្ញុំមានអារម្មណ៍ភ័យខ្លាចបាត់បង់»។
អនុប្រធានមន្ទីររៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម សំណង់ និងសុរិយោដីរាជធានីភ្នំពេញ លោក ពឹង រតនៈ សុំមិនអត្ថាធិប្បាយជុំវិញកង្វល់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយលោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា គ្មានអ្នកណាអាចយកដីប្រជាពលរដ្ឋបានទេ ប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋបានកាន់កាប់យូរឆ្នាំ និងមានកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់។
លោកថា៖ «រាល់ការបិទផ្សាយ គឺជាដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ របស់អ្នកណាគឺរបស់អ្នកហ្នឹង ហើយ បើគាត់រស់នៅក្នុងដីទន្លេ ដីក្នុងបឹងអីខ្ញុំអត់ដឹងទេ ដីដែលគាត់កាន់កាប់យូរហើយ គឺជារបស់គាត់ មិនអាចយកអីបានទេ»។
លោក ពឹង រតនៈ បញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងធ្វើការយ៉ាងសកម្មក្នុងការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លី តាមរយៈការចុះឈ្មោះពលរដ្ឋ ហើយផ្តោតលើការបញ្ចប់ជម្លោះនេះ។
លោកថា៖ «រាល់ថ្ងៃនេះ រដ្ឋាភិបាលជំរុញក្នុងការចុះបញ្ជីដីធ្លីជូនប្រជាពលរដ្ឋសម្បើមណាស់ ឲ្យបញ្ចប់ទំនាស់ដីធ្លី ឲ្យទៅធ្វើអីឲ្យមានទំនាស់ទៀត ហើយរដ្ឋាភិបាលគឺបញ្ចប់ជំនាស់ដីធ្លីចឹង»។
ចំណែក លោក សេង គឹមលី អភិបាលរងស្រុកកៀនស្វាយ នៃខេត្តកណ្តាល បានបញ្ជាក់ថា ក្រសួង និងអាជ្ញាធរខេត្តបានព្យាយាមដោះស្រាយទៅលើបញ្ហាទាំងអស់នេះ។
លោកថា៖ «អាជ្ញាធរខំតែព្យាយាមទាក់ទងដល់ថ្នាក់ដឹកនាំបន្តទៀត ដើម្បីជូនផ្តល់ព័ត៍មានដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋ ហើយមកដល់ម៉ោងនេះ គឺយើងមិនទាន់ទទួលបានលទ្ធផលអីជាច្បាស់លាស់»។
លោកបានពន្យល់ថា ដីនេះមានទីតាំងពីរផ្នែក គឺមួយផ្នែកនៅភូមិធំ ខេត្តកណ្តាល និងមួយផ្នែកទៀតនៅសង្កាត់ក្បាលកោះ ខណ្ឌច្បារអំពៅ រាជធានីភ្នំពេញ។ លោកបន្តថា ដីទាំងអស់នេះត្រូវបានចុះបញ្ជីជាផ្លូវការជាមួយរដ្ឋ ហើយមកបានផ្ទេរមកសម្រាប់ការវិនិយោគរបស់វិស័យឯកជន ដែលគេគ្រោងអភិវឌ្ឍន៍នៅតំបន់នេះ ប៉ុន្តែភាគីពាក់ព័ន្ធត្រូវតែធានាពីការផ្តល់សំណងដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរងផលប៉ះពាល់ ដោយការផ្ទេរដីធ្លីនេះ។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត បានលើកឡើងថា អង្គការសង្គមស៊ីវិល កំពុងចុះអង្កេតលើរឿងនេះ ហើយពេលនេះនៅមិនទាន់មានហេតុការណ៍ណាមួយដែល បង្កបញ្ហាដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅឡើយ ខណៈរឿងនេះកំពុងស្ថិតក្នុងការដោះស្រាយរបស់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ។ តែយ៉ាងណា លោកថា បញ្ហាដីធ្លីនេះ នៅតែជាក្តីកង្វល់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលមិនទាន់ដោះស្រាយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងជាអង្គការសង្គមស៊ីវិល យើងគ្រាន់តែចង់ឃើញភាគីដែលពាក់ព័ន្ធនោះគឺ ធ្វើម៉េចរួមគ្នាដើម្បីដោះស្រាយ ដោយសន្តិវិធីដែលអាចទទួលយកបាន ដើម្បីបញ្ជៀសលើជម្លោះ ឬក៏ការភ័យខ្លាចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែរបានអាស្រ័យផលទៅលើដីទាំងអស់នឹងកន្លងមក»៕
………………………………………
អត្ថបទដោយ៖ ពូ សូរាជីនី
