តុលាការកំពូល បានបដិសេធសំណើសុំនៅក្រៅឃុំជាបណ្តោះអាសន្នរបស់សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិចំនួន ៥នាក់ ដោយតម្កល់សេចក្ដីសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញ ទុកជាបានការ ក្រោយពីបានបើកសវនាការជំនុំជម្រះលើសំណុំរឿងនេះកាលពីសប្ដាហ៍មុន។
សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិដែលកំពុងជាប់ឃុំនោះ រួមមាន កញ្ញា ឡុង គន្ធា លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត កញ្ញា ភួន កែវរស្មី លោក ថុន រដ្ឋា និងលោក យីម លាងហ៊ី។
មេធាវីការពារក្ដីឱ្យសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិទាំង៥នាក់ គឺលោក សំ ចំរើន បានប្រាប់យ៉ាងខ្លីថា តុលាការកំពូល នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥នេះ បានប្រកាសសាលក្រម ដោយបដិសេធសំណើសុំនៅក្រៅឃុំរបស់សកម្មជនបរិស្ថានទាំង៥នាក់នេះ។
លោកថា៖ «ទាក់ទងរឿងសុំដោះលែងហ្នឹងគាត់ តុលាការអត់អនុញ្ញាតទេ តុលាការសម្រេចតម្កល់សាលដីការបស់សាលាឧទ្ធរណ៍»។
អ្នកស្រី សាន សារ៉ន ជាម្តាយរបស់កញ្ញា ឡុង គន្ធា បង្ហាញការខកចិត្តចំពោះការសម្រេចរបស់តុលាការជាន់ខ្ពស់នេះ ដោយថា កូនរបស់អ្នកស្រីមិនមានកំហុសដូចការចោទប្រកាន់ឡើយ។ អ្នកស្រីបន្តថា កូនរបស់គាត់ ស្រឡាញ់ការសិក្សា និងបានស្នើតុលាការផ្តល់ឱកាសឱ្យកូនគាត់បានរៀនបន្ត។
អ្នកស្រីថា៖ «ខ្ញុំខកចិត្ត តុលាការមិនគួបន្តឃុំកូនខ្ញុំទៀតសោះ ទាំងដែលកូនខ្ញុំមិនដែលបាន ធ្វើអ្វីខុសច្បាប់អីផង ឥឡូវគ្នាដើរដួលក្រឡិតក្រឡាញដៃជើង មិនដឹងយ៉ាងម៉េចទេ កូនខ្ញុំ ខ្ញុំបារម្ភណាស់។ ខ្ញុំសុំណូមពរឱ្យតុលការគេដោះលែងកូនខ្ញុំឱ្យនៅក្រៅឃុំទៅ កូនខ្ញុំគ្មានខុសអីទេ ណាមួយគ្នានៅរៀនទៀតឱ្យគ្នា បានរៀនចប់នឹងគេផង កូនខ្ញុំស្រឡាញ់ការរៀនណាស់ សូមតុលាការដោះលែងកូនខ្ញុំមកវិញមក»។
អ្នកស្រី គង់ ម៉ានិត ត្រូវជាម្តាយរបស់កញ្ញា ភួន កែវរស្មី លើកឡើងថា ការដែលតុលាការមិនដោះលែងឱ្យសកម្មជនទាំង៥រូប មានសេរីភាពវិញ គឺជារឿងអយុត្តិធម៌ ព្រោះតែសកម្មជនទាំងនោះ រួមទាំងកូនអ្នកស្រីផងធ្វើកិច្ចការងារដើម្បីសង្គម មិនបានសាងកំហុសអ្វីឡើយ។
អ្នកស្រីថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា វាជារឿងអយុត្តិធម៌សម្រាប់កូនខ្ញុំ ព្រោះអីពួកគាត់ធ្វើការដើម្បីសង្គម គាត់គ្មានទៅមានកំហុសអីត្រូវឱ្យតុលាការ បិទសិទ្ធសេរីភាពពួកគាត់ មិនឱ្យពួកគាត់នៅក្រៅឃុំទេ។[…]សំណូមពរឱ្យខាងតុលាការដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំ ឱ្យមានសិទ្ធិសេរីភាព និងបានរៀនសូត្របន្តទៀត»។
សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិមួយរូបសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ យល់ថា ការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូលនៅព្រឹកនេះ ជារឿងអយុត្តិធម៌សម្រាប់សកម្មជនមាតាធម្មជាតិទាំង៥នាក់ ដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារ ដោយសារពួកគាត់មិនបានប្រព្រឹត្តកំហុសឡើយ។
គាត់និយាយថា៖ «ខ្ញុំឃើញថាការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូលនេះ គឺជាការសម្រេចដ៏កំសាក និងមិនហ៊ានទទួលស្គាល់ការពិត ដែល បងៗទាំង៥រូបពិតជាគ្មានកំហុស។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ចាប់តាំងពីពេលថ្ងៃចេញសាលក្រមកាលពីថ្ងៃទី២ កក្កដា រហូតមកទល់ពេលនេះ យើងទាំងអស់គ្នាក៏ឃើញច្បាស់ថា តុលាការស្រុកខ្មែរ គឺមិនខ្វាយខ្វល់អំពីសិទ្ធិមនុស្សនោះឡើយ មានតែភាពលម្អៀង ការបិទសិទ្ធិ អយុត្តិធម៌មកកាន់បងៗទាំង៥រូបដែលជាសកម្មជនបរិស្ថាន។
សកម្មជនការពារបរិស្ថានរូបនេះ អំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស បន្តគាំទ្រសកម្មជនទាំង៥នាក់ ដែលបានលះបង់កម្លាំងកាយចិត្តក្នុងកិច្ចគាំពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ។
អ្នកនាំពាក្យតុលាការកំពូល អ្នកស្រី ម៉ៅ ធីតា មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ នៅរសៀលថ្ងៃទី៣០ ខែមេសានេះ ដោយទូរស័ព្ទចូលតែគ្មានអ្នកទទួល។
ជុំវិញករណីនេះ លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ មានប្រសាសន៍ថា តុលាការបានសម្រេចបដិសេធការស្នើសុំនៅក្រៅឃុំរបស់សកម្មជនមាតាធម្មជាតិទាំង៥រូប ក្រោមហេតុផលដូចជា រក្សាជនជាប់ចោទ(ក្នុងពន្ធនាគារ) ខណៈជនជាប់ចោទត្រូវបានចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទឧក្រិដ្ឋ, ការលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភរឿងសុខភាពរបស់ជនជាប់ចោទមិនអាចជឿជាក់បាន និងថា សេចក្តីសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍គឺត្រឹមត្រូវ។
ករណីនេះ លោកបានសម្ដែងការសោកស្ដាយចំពោះការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូល និងស្នើឱ្យពិចារណាលើការដោះលែងសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៥នាក់នេះ ដើម្បីកាត់បន្ថយការរិះគន់ ជុំវិញស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងមើលហើយថា ទាក់ទងនឹងយុវជនការពារបរិស្ថានមាតាធម្មជាតិទាំង៥រូបនេះ និងយុវជនផ្សេងទៀតដែលតុលាការធ្វើការចោទប្រកាន់ ហើយនិងកាត់ទោសកន្លងមកមានការរិះគន់ច្រើន ចម្រូងចម្រាស់ច្រើនជាមួយនឹងសហគមន៍អន្តរជាតិ ដូចជា ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលគេលើកឡើងថា ការចាប់ និងការឃុំខ្លួននោះ គឺបំពានទៅលើសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន ដែលជាការបំពានទៅនឹងសេរីភាពនិងការបញ្ចេញមតិរបស់យុវជនទាំងអស់ហ្នឹង»។
លោក អំ សំអាត បន្ថែមថា៖ «យើងនៅតែទទូចសុំឱ្យពិចារណា នៅក្នុងការដោះលែងយុវជនទាំង ៥នាក់ហ្នឹង ឱ្យមានសេរីភាពវិញ ដើម្បីជាការមួយឆ្លើយតបជាមួយនឹងការគោរពនូវសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន គោរពទៅលើសេរីភាពលើការបញ្ចេញមតិ ហើយជាការបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងនៃការរិះគន់ទាក់ទងនឹងស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ»។
កាលពីថ្ងៃទី២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រកាសសាលក្រមដោយផ្តន្ទាទោសសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ឡុង គន្ធា លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត កញ្ញា ភួន កែវរស្មី លោក ថុន រដ្ឋា និងលោក យីម លាងហ៊ី រួមជាមួយសមាជិក ៥រូបទៀត ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ចាប់ពី៦ឆ្នាំទៅ៨ឆ្នាំ ពីបទ «រួមគំនិតក្បត់» និង «ប្រមាថចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ» ជុំវិញភាពសកម្មការពារធនធានធម្មជាតិ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ អង្គការលីកាដូ បានចេញអត្ថបទខ្លីមួយ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសានេះថា សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ បានប្រឈមមុខនឹងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ការគំរាមកំហែង និងការចោទប្រកាន់ពីបទព្រហ្មទណ្ឌ ចំពោះសកម្មភាពនិយមផ្នែកបរិស្ថាន ដែលរួមមានការតស៊ូមតិការពារឧទ្យានជាតិគិរីរម្យ និងព្រៃឈើនៅឧទ្យានជាតិបូកគោក្នុងខេត្តកំពត និងកោះកុងក្រៅ និងផ្លូវទឹកក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងខេត្តព្រះសីហនុ។
សកម្មជន ៣នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកទាំង៥ គឺកញ្ញា កែវរស្មី គន្ធា និងលោក រដ្ឋា ធ្លាប់ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសពីបទ ញុះញង់ កាលពីឆ្នាំ២០២១ ចំពោះភាពសកម្មនិយមរបស់ពួកគេ។
ប្រភពដដែលបន្តថា សកម្មជនមាតាធម្មជាតិទាំងនោះ ឋិតក្នុងចំណោមមនុស្សចំនួន ៧១នាក់ ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងជាប់ឃុំដោយការប្រើប្រាស់សិទិ្ធរបស់ខ្លួននៅកម្ពុជា តាមរយៈការបញ្ចេញមតិ ឬសកម្មភាពការពារសិទិ្ធមនុស្ស៕
អត្ថបទដោយ៖ អ៊ួក ចាន់ធីដា
