មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងពាណិជកម្មកម្ពុជា អះអាងថា រដ្ឋាភិបាល កំពុងចាត់វិធានការរកដំណោះស្រាយ និងស្វែងរកការចរចា ក្រោយសហរដ្ឋអាមេរិកប្រកាសជាផ្លូវការពីការដំឡើងពន្ធគយលើទំនិញនាំចូលពីកម្ពុជា ៤៩ភាគរយ។
យោងតាមសារព័ត៌មានល្បីរបស់អាមេរិក NBC News ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី២ ខែមេសា ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣ ខែមេសា នៅកម្ពុជានេះ បានឱ្យដឹងថា ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ (Donald Trump) បានចុះហត្ថលេខាលើគោលនយោបាយ “ពន្ធគយ” ដ៏ខ្លាំងក្លា និងទូលំទូលាយនៅសេតវិមាន។
លោកបានប្រកាសដាក់ពន្ធលើទំនិញនាំចូលពីកម្ពុជា រហូតដល់ ៤៩ភាគរយ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងពន្ធរបស់កម្ពុជាដែលបានយកពន្ធលើទំនិញអាមេរិកនាំចូលចំនួន ៩៧ភាគរយ។ លោកបានអះអាងដែរថា ការយកពន្ធថ្មីនឹងជំរុញការងារផលិតនៅក្នុងស្រុក។
ប្រភពដដែលបន្តថា គោលនយោបាយពន្ធគយរបស់អាមេរិកនេះ បានប្រកាសដាក់ទៅប្រទេសប្រមាណ ១៦០ នៅជុំវិញពិភពលោក ដោយរួមមាន ចិន ជប៉ុន ឥណ្ឌូណេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី និងថៃ វៀតណាម ជាដើម។
បើប្រៀបធៀបតារាងដែលអាមេរិកបង្ហាញឈ្មោះប្រទេសដំឡើងពន្ធនោះ កម្ពុជាឈរលើកំពូលតារាងខ្ពស់ជាងប្រទេសក្នុងតំបន់ ខណៈអាមេរិកយកពន្ធនាំចូលពីប្រទេសឡាវ ៤៨ភាគរយ វៀតណាម៤៦ភាគរយ ភូមា៤៤ភាគរយ ប្រទេសថៃ៣៦ភាគរយ ឥណ្ឌូនេស៊ី៣២ភាគរយ។
ជាការឆ្លើយតបនឹងការដំឡើងពន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា លោកស្រី ចម និម្មល បានថ្លែងក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍ពិសេសមួយ នៅរសៀលថ្ងៃទី៣ ខែមេសាថា ការណ៍ដែលរដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ ដាក់ចេញនូវយន្តការបដិការមួយ ដោយយកពន្ធបន្ថែមលើប្រទេសដែលមានឱនភាពពាណិជ្ជកម្មជាមួយខ្លួន ក្នុងនោះមានទាំងកម្ពុជាផងដែរ គឺដើម្បីឱ្យមានលំនឹងឬតុល្យភាពលើជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសដៃគូរ។
លោកស្រីបន្តថា កម្ពុជានៅក្នុងនាមជាសមាជិក WTO ក៏ដូចគ្នាទៅនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេស ១៦៦ផ្សេងទៀតដែរ គឺមានការកំណត់នូវបន្ទាត់ពន្ធគយជាមួយគ្នាជារួម ក្នុងនោះកម្ពុជាបានកំណត់នៅក្នុងកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន តាមរយៈការយកពន្ធនៃផលិតផលនាំចូលក្នុងចន្លោះពី ០% រហូតដល់ខ្ពស់បំផុត ៣៥%។
ជាមួយនឹងការលើកឡើងរបស់ លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលថាកម្ពុជាយកពន្ធនាំចូលទំនិញពីសហរដ្ឋអាមេរិកវិញ ក្នុងកម្រិត ៩៧% នោះ លោកស្រី ចម និម្មល បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤ កន្លងមកនេះ នៅក្នុងជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មលើការនាំចូលរបស់ផលិតផលអាមេរិកមកកម្ពុជា ដែលមានបរិមាណប្រហាក់ប្រហែលជិត ៣០០លានដុល្លារនេះ បន្ទាត់ពន្ធខ្ពស់បំផុត ដែលយើងមានទៅលើផលិតផលនាំចូលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក មកកម្ពុជា គឺមានត្រឹមតែ ២៩.៤% នោះទេ មានន័យថា ទាបជាង ៣៥% ដែលជាបន្ទាត់ពន្ធដែលមានជារួម លើផលិតផលនៃពាណិជ្ជកម្មដៃគូទាំងអស់ផងដែរ»។
តែយ៉ាងណា លោកស្រី ចម និម្មល បានថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលតាមរយៈក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ក៏បានកោះប្រជុំជាបន្ទាន់ ដើម្បីសិក្សា និងរៀបចំវិធានការមួយចំនួន ក្នុងការឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ ព្រមទាំងរកវិធីសាស្ត្រក្នុងការជំរុញវិស័យពាណិជ្ជកម្ម ជាមួយភាគីសហរដ្ឋអាមេរិក និងដៃគូរពាណិជ្ជកម្មផ្សេងៗទៀត។
លោកស្រីថា៖ «ក្រសួងនិងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗទៀត បានធ្វើការយ៉ាងស្វិតស្វាញ ហើយនិងបានធ្វើការព្យាករណ៍មួយចំនួនក្នុងតួលេខនេះ ពីព្រោះមិនមែនជារឿងថ្មី ដាច់ដោយឡែក សម្រាប់តែត្រឹមថ្ងៃទី៣ខែមេសានេះទេ គឺយើងខ្ញុំបានដឹងព័ត៌មាននេះ តាំងពីរយៈពេលពីរបីខែមុនរួចទៅហើយ ដូច្នេះហើយយើងមានការត្រៀមលក្ខណៈមួយចំនួន ដូច្នេះហើយយើងខ្ញុំសុំថា ប្រជាពលរដ្ឋលោកមេត្តាផ្តល់នូវសេចក្តីទុកចិត្ត មកដល់រាជរដ្ឋាភិបាល ហើយនិងសេនាធិការនៅក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាល នៅក្នុងការបំពេញតួនាទីភារកិច្ចរបស់ខ្លួន ក្នុងការការពារនូវអត្ថប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចគ្នាទៅនឹងកម្មករកម្មការិនីរបស់យើង ពិសេសនៅក្នុងឧស្សហកម្មដែលធ្លេចធ្លោរបស់កម្ពុជានេះតែម្តង»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ប៉ែន វិបុល មានប្រសាសន៍ដែរថា កម្ពុជានឹងស្វះស្វែងរកការជជែកជាមួយភាគីអាមេរិក ដើម្បីបញ្ជាក់ឱ្យបានច្បាស់ពីការយកពន្ធរបស់កម្ពុជាលើទំនិញអាមេរិក។ ជាមួយគ្នានេះ លោក ក៏បានបញ្ជាក់ដែរ រដ្ឋាភិបាលក៏ស្វែងរកយន្តការតាមរយៈអង្គការពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ដើម្បីជជែក ឬចរចា ក្រោមក្របខណ្ឌអាស៊ានផងដែរ។
លោកនិយាយថា៖ «យើងនឹងរិះរកមធ្យោបាយជជែកជាទ្វេភាគីជាមួយភាគីសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីឱ្យលោកបានយល់ [កម្ពុជាមិនបានយកពន្ធ៩៧ភាគរយ]»។ [..] ហើយសង្ឃឹមថា បញ្ហានេះនឹងដោះស្រាយបាននៅក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខ»។
បើតាមអ្នកនាំពាក្យរូបនេះ ការដំឡើងពន្ធរបស់អាមេរិកលើទំនិញនាំចូលពីកម្ពុជា នឹងចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី០៩ ខែមេសា ខាងមុខ ខណៈបច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាកំពុងសិក្សាលើបន្ទាត់ពន្ធនីមួយៗ ដែលនាំចូលពីអាមេរិក ដើម្បីធ្វើបទបង្ហាញឱ្យបានច្បាស់លាស់ទៅកាន់ដៃគូរវិញ។
ក្នុងឆ្នាំ២០២៤ ការនាំចេញទំនិញរបស់កម្ពុជា ទៅកាន់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិកមានចំនួន ៩ ៩១៦លានដុល្លារ ខណៈការនាំចូលពីអាមេរិកមកកាន់កម្ពុជា មានតែ ២៦៤លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។
សមាគមវាយនភណ្ឌ សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរនៅកម្ពុជា ក៏បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន នៅថ្ងៃទី០៣ ខែមេសាដែរថា ការដំឡើងពន្ធនាំចូលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានបង្កឱ្យមានការបារម្ភក្នុងចំណោមសមាជិក និងកម្មករនិយោជិត ក៏ដូចជាសាធារណជនទូទៅ អំពីផលប៉ះពាល់លើការនាំចេញរបស់វិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើររបស់កម្ពុជា។
យ៉ាងណា សមាគមនេះ បានអំពាវនាវឱ្យសមាជិក កម្មករនិយោជិត និងសាធារណជនរក្សាភាពស្ងប់ស្ងាត់ ខណៈសមាគមនេះកំពុងធ្វើការវិភាគទៅលើផលប៉ះពាល់ និងធ្វើការជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល និងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយនានា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះឆាប់ៗតាមដែលអាចធ្វើបាន។
ទាក់ទិននឹងករណីនេះដែរ លោក Casey Barnett ប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បានសរសេរលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន ជុំវិញការដំឡើងពន្ធរបស់លោកត្រាំ ថា ប្រសិនបើកម្ពុជាមិនដោះស្រាយជាបន្ទាន់ទេនោះ វាអាចប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ច។ បើតាមលោក Barnett សហរដ្ឋអាមេរិក បានស្នើសុំការកាត់បន្ថយពន្ធលើការនាំចេញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ការសម្របសម្រួលការផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណអាជីវកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដូចជា Starlink និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសម្រាប់សន្តិសុខជាតិ។
លោកបណ្ឌិត ឆេង គឹមឡុង នាយកនៃមជ្ឈមណ្ឌលនវានុវត្តន៍ផ្នែកអភិបាលកិច្ច និងប្រជាធិបតេយ្យនៃវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី យល់ថា បន្ទាប់ពីកម្ពុជារងការយកពន្ធពីអាមេរិក រហូតដល់៤៩ភាគរយ នឹងនាំឱ្យទំនិញរបស់កម្ពុជាដែលចរាចរណ៍លើទីផ្សារអាមេរិកឡើងថ្លៃ ហើយពិបាកប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសរងការដាក់ពន្ធតិចជាង ដូចជា បង់ក្លាដេស និងឥណ្ឌូនេស៊ី ជាដើម ដែលសុទ្ធតែនាំសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង ដូចកម្ពុជា។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចរូបនេះ ផ្ដល់ជាយោបល់ថា កម្ពុជាអាចធ្វើការសម្របសម្រួលជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ដោយសារតែទំនិញរបស់កម្ពុជាភាគច្រើន មិនមែនជាទំនិញដែលអាចដណ្ដើមទីផ្សារផលិតផលក្នុងស្រុកអាមេរិកនោះឡើយ។
លោកនិយាយថា៖ «អាចមានការពន្យល់ជាលក្ខណៈបច្ចេកទេសមួយចំនួន ដូចជា ទំនិញកម្ពុជាចូលសហរដ្ឋអាមេរិក មិនមែនជាទំនិញដែលប្រកួតប្រជែងជាមួយនឹងឧស្សាហកម្មឬទំនិញរបស់អាមេរិក។ អាមេរិកពុំផលិតកង់ កាបូប ស្បែកជើង ខោអាវ សម្លៀកបំពាក់ធម្មតាទេ។ ដូច្នេះ ធម្មតាគេដាក់ពន្ធតែទំនិញណាដែលមកប្រកួតប្រជែង ឬមកធ្វើឱ្យកម្សោយនូវឧស្សាកម្មក្នុងស្រុក»។
អគ្គលេខាធិការរងនៃសមាគមវាយនភណ្ឌ សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរនៅកម្ពុជា (TAFTAC) លោក កាំង ម៉ូនីកា បដិសេធក្នុងការអត្ថាធិប្បាយ ដោយសារតែករណីនេះទើបតែកើតឡើង ហើយលោកត្រូវការសិក្សាល្អិតល្អន់ជាមុនសិន។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បញ្ហាហ្នឹងនៅថ្មីពេក យើងមិនទាន់មានការនិយាយអី កំពុងពិនិត្យឱ្យគ្រប់ជ្រុងជ្រោយសិនមុននឹងជម្រាបជូនព័ត៌មានបន្ទាប់មកទៀត»។
ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក គង់ អាទិត្យ សុំមិនអត្ថាធិប្បាយជុំវិញបញ្ហានេះ ដោយរងចាំមើលការចរចាវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកសិន។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំជឿថា រដ្ឋាភិបាលមានបទពិសោធន៍ច្រើនហើយ ក្នុងការចរចាជាមួយអាមេរិក ចាំមើលការចរចាមួយរយៈសិន មិនអាចធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋានភ្លាមៗ»។
ចំណែក លោក ឃុន ថារ៉ូ ប្រធានកម្មវិធីនៃអង្គការសង់ត្រាល់ គាំទ្រឱ្យមានការចរចា រវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអាមេរិក ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយរនាំងពន្ធ រក្សាការប្រកួតប្រជែងរបស់វិស័យ និងដោះស្រាយស្ថានភាពនយោបាយការទូតផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម។
លោកបន្តថា៖ «ជាការពិតវានឹងអាចជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់វិស័យវាយនភណ្ឌកាត់ដេរ ដេរស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរ និងទំនិញផ្សេងទៀត ស្ថិតក្រោម GSP! តែវាក៏ជាមធ្យោបាយ និងជាវិធីសាស្ត្ររបស់លោក ត្រាំ ក្នុងការដាក់សម្ពាធ និងស្វែងរកការចរចាណាមួយ ដើម្បីតែផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច។ ករណីនេះ ទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលត្រូវត្រៀមខ្លួន ចរចាជាមួយអាមេរិក ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយរនាំងពន្ធ រក្សាការប្រកួតប្រជែងរបស់វិស័យ ជាពិសេសផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថ ស្ថានភាពនយោបាយការទូតផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម»។
បើតាមលោក ឃុន ថារ៉ូ វិស័យកាត់ដេរ ដេរស្បែកជើង និងផលិតផលធ្វើដំណើរ ស្មើនិងប្រមាណ ៥០ភាគរយនៃផលិតផលនាំចេញសរុបរបស់កម្ពុជា ផ្តល់ការងារអោយកម្មករជិត ១ លាននាក់ ហើយពលរដ្ឋ ឫអ្នកទទួលផលប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចមានជាង ៣លាននាក់។ ការនាំចេញទៅអាមេរិក មានចំណែកទីផ្សារប្រមាណ ៤៤ភាគរយ ហើយក្នុងករណីដែលរាជរដ្ឋាភិបាលមិនមានវិធានជាក់លាក់ និងបន្ទាន់នោះទេ វានឹងកាន់តែជះឥទ្ធិពលកាន់តែអាក្រក់មកលើសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។
លោកបន្ថែមថា៖ «រោងចក្រអាចបិទទ្វារ កម្មករនឹងប្រឈមការបាត់បង់ការងារ និងប្រាក់ចំណូល ហើយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រចាំឆ្នាំរបស់កម្ពុជានឹងធ្លាក់ចុះ ដែលនាំឱ្យមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និង សង្គម»៕
…………………………..
អត្ថបទដោយ៖ វ៉ា សុភានុត
