“កត្តាជំរុញលើកទឹកចិត្តចុះល្បាតព្រៃ”
ដោយមើលឃើញពីការបាត់បង់ព្រៃឈើក្នុងសហគមន៍ជាបន្តបន្តាប់ និងបារម្ភពីការបាត់បង់មុខរបរពីដូនតា ក្រុមស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៃបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃព្រះរការ ប្តេជ្ញាចិត្តតស៊ូចុះល្បាតព្រៃ ដើម្បីការពារធនធានធម្មជាតិនៅសេសសល់ជាពិសេស គឺដើមច្បោះ ដែលជាប្រភពចំណូលប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងមិនចេះរីងស្ងួតសម្រាប់សហគមន៍មូលដ្ឋាន ដែលរស់នៅជុំវិញដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរការ ខេត្តព្រះវិហារ។
«បើខ្ញុំមិនចុះទៅទេ មានគេចូលកាប់ដើមច្បោះ ដើមឈើធំៗ អស់ ព្រោះបើខ្ញុំមិនទៅទេ គេនៅតែកាត់ៗៗ សូម្បីតែដើមច្បោះបងប្អូនខ្លះគេលួចកាត់ កាត់អស់លីងលោងហ្មង […] ច្បោះ! ច្បោះខ្ញុំ ៤០០ដើម បើវាបាក់អស់ខ្លះ ហើយគេកាត់ក៏កាត់ ប៉ុន្តែបាក់ខ្លះ ឥលូវសល់ប្រហែលជា ៣០០ជាងឯង មិនដល់ ៤០០ទេ! បើគ្រាន់បាក់អស់ ៤០ដើមវស្សាមិញ»។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់អ្នកស្រី សុខ មឿន ជាជនជាតិដើមភាគតិចកួយ រស់នៅភូមិស្រែព្រាង ឃុំប្រមេរុ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ។
ស្ត្រីវ័យ៣៦ឆ្នាំរូបនេះ និយាយថា អ្នកស្រីចាប់ផ្តើមចុះល្បាតព្រៃកាលពីឆ្នាំ២០១៥។ អ្នកស្រីប្រាប់បន្ថែមថា ប្រសិនបើអ្នកស្រីមិនចុះល្បាតព្រៃ ម្ល៉េះពេលនេះ ដើមឈើឈើទាល ឬដើមច្បោះរបស់គាត់ក្បែរ ៤០០ដើមនោះ នឹងត្រូវវិនាសហិនហោចដោយបទល្មើសព្រៃឈើបាត់ទៅហើយ។
ស្ត្រីម្នាក់កំពុងរៀបចំគប់ភ្លើងដើម្បីដុតឱ្យច្បោះចេញជ័រនៅតំបន់ព្រៃព្រះរការ នៅឆ្នាំ២០២៤។ (ផ្តល់ឱ្យ)
កាលពីឆ្នាំ២០១៦ រាជរដ្ឋាភិបាលអតីតនាយកមន្រ្តីលោក ហ៊ុន សែន បានដាក់ព្រៃព្រះរការជាដែនជម្រកសត្វព្រៃ ដែលមានទំហំផ្ទៃដី ៩០ ៣៦១ហិកតា (ទំហំជិត ១០ម៉ឺនហិកតា)។ ព្រៃអភិរក្សនេះ គ្របដណ្ដប់លើស្រុកចំនួនបី គឺស្រុកជាំក្សាន្ត ស្រុកត្បែងមានជ័យ និងស្រុកឆែប ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ។
ចំណែកឯកញ្ញា ឆាង សុ អាយុ៣០ឆ្នាំ រស់នៅភូមិមេរុ ឃុំមេរុ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ ជាយុវជនស្ម័ត្រចិត្តបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃព្រះរការ ផ្តើមចុះល្បាតព្រៃនៅអំឡុងឆ្នាំ២០២២។ ក្រុមគ្រួសាររបស់ ឆាង សុ បានបាត់បង់ដើមឈើច្បោះទាំងស្រុងនៅអំឡុងឆ្នាំ២០០០ ដោយហត់នឿយនឹងការពារផងនោះ ទើបឪពុកម្តាយសម្រេចចិត្តលក់ច្បោះក្នុងមួយដើមតម្លៃ ១ម៉ឺនរៀល ប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងណា ឆាង សុ បានសម្រេចចិត្តចូលរួមល្បាតព្រៃដោយមើលឃើញពីសារៈសំខាន់នៃព្រៃឈើ និងបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុដែលបណ្តាមកពីវិនាសកម្មព្រៃឈើ ក៏ដូចជាចង់ចូលរួមថែរក្សាព្រៃឱ្យគងវង្សសម្រាប់ក្មេងៗ ជំនាន់ក្រោយ។
កញ្ញា ឆាង សុ និយាយថា៖ «ខ្ញុំយល់ឃើញថា នៅពេលដែលបាត់បង់ព្រៃឈើទៅវាធ្វើឱ្យអាកាសធាតុប្រែប្រួល ហើយមានរងគ្រោះ ដូចជារាំងស្ងួតណា ពីមុនមានដើមឈើ មុនតាំងពីផ្លូវជាតិនេះ ព្រៃឈើនៅសល់ច្រើនណាស់ អាកាសធាតុដូចថាត្រជាក់ចូលព្រៃទៅត្រជាក់ដល់សព្វថ្ងៃចូលទៅក្ដៅ បើវាអស់ព្រៃ»។
ស្ត្រីម្នាក់ទៀតដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះដោយបារម្ភពីសុវត្តិភាព អ្នកស្រី ទ.ល.ណ. សមាជិកក្រុមស្នូលសហគមន៍ព្រៃព្រះរការនិយាយថា អ្នកស្រីបានចូលរួមចុះល្បាតព្រៃនៅឆ្នាំ២០១២។ ស្រ្តីជនជាតិដើមភាគតិចកួយវ័យ ៣១ឆ្នាំ រៀនបានត្រឹមថ្នាក់ទី៧ រូបនេះ ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើដើមជ័រច្បោះជាង៦០០ដើម ហេតុនេះបានធ្វើឱ្យគាត់ប្តេជ្ញាចិត្តការពារដើមឈើច្បោះទាំងនោះ។
អ្នកស្រី ទ.ល.ណ. ថា៖ «ច្បោះខ្ញុំមាន ៦០០ដើម! ប្រាក់ចំណូលខ្ញុំ គឺពឹងផ្អែកលើព្រៃទាំងអស់ ដូចជាដងជ័រទឹកនេះជាមុខរបបធំរបស់ខ្ញុំនៅក្នុងគ្រួសារ ហើយខ្ញុំមានការស្រឡាញ់ ខ្ញុំអត់ចង់ឱ្យព្រៃបាត់បង់អីទេ […] ខ្ញុំធ្វើនេះក៏មិនមែនជាខុសច្បាប់អីដែរ ជាកិច្ចការពារព្រៃ ជួយថែរក្សាព្រៃឱ្យបាននៅគង់វង្ស ខ្ញុំចង់ឃើញតែព្រៃនៅគង់វង្សទេ»។
“បញ្ហាប្រឈមពេលចុះល្បាត”
ជាទៀងទាត់ជនជាតិភាគតិចកួយមកពីបីស្រុក មានស្រុកជាំក្សាន្ត ស្រុកត្បែងមានជ័យ និងស្រុកឆែបនៃខេត្តព្រះវិហារ តែងតែចុះល្បាតព្រៃចាប់ពី ២ដង ទៅ ៣ដងក្នុងមួយខែ ដោយការល្បាតមានគ្នាចាប់ពី ៥នាក់ទៅ ១៨នាក់ ដែលក្នុងនោះស្រ្តីដែលសកម្មក្នុងការចុះល្បាតព្រៃមានចំនួនតែ ៥នាក់តែប៉ុណ្ណោះ។
មានសម្បុរស្រអែមនិយាយរដឺនៗ អ្នកស្ត្រី សុខ មឿន បានរៀបរាប់ថា គាត់មានបទពិសោធចុះល្បាតព្រៃជាង ១០ឆ្នាំ ហើយកាលដើមឡើយ ប្តីរបស់គាត់មិនអនុញ្ញាឱ្យគាត់ចុះល្បាតព្រៃនោះឡើយដោយយល់ថា ល្បាតព្រៃជាការងាររបស់បុរស តែអ្នកស្រីមានៈដោយអះអាងពីបញ្ហាដែលប្រជាជនជាតិដើមភាគតិចកួយកំពុងតែប្រឈមរួមទាំងមានបំណងចង់ថែរក្សាព្រៃសម្រាប់យុវជនជំនាន់ក្រោយ។
ស្រ្តីមានកូន៣នាក់រូបនេះបន្តថា៖«ប្ដីខ្ញុំពីដើមគាត់ហាមឃាត់ខ្ញុំដែរតើ ប៉ុន្តែខ្ញុំថា ខ្ញុំនិយាយប្រាប់គាត់ថា បើយើងធ្វើព្រងើយៗ ដូចសមាទោស ដូចជាបងៗ ឃើញពេលគេបបួលទៅ ខ្ជិលទៅ ទៅធ្វើអី គេអារៗ ទៅ ខ្ញុំយាយប្រាប់គាត់អ៊ីចុះ គាត់មិនហាមឃាត់ទេ ឥឡូវ គាត់ឈប់ហាមឃាត់»។
ការងារចុះល្បាតព្រៃតម្រូវឱ្យក្រុមស្រ្តីត្រូវចាកពីផ្ទះយ៉ាងហោចណាស់ចាប់ពី ២យប់ ៣ថ្ងៃឡើងទៅ រហូតពេលខ្លះពួកគាត់ត្រូវស្នាក់នៅក្នុងព្រៃលើសពីមួយសប្តាហ៍ អាចឈានទៅរាប់ខែក៏មាននារដូវវស្សា បន្ថែមពីបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះ ក្រុមស្រ្តីត្អួញត្អែរថា ពួកគាត់ត្រូវយកជីវិតទៅប្តូរ។
ស្ត្រីម្នាក់ដែលកំពុងដុតដើមច្បោះឬឈើទាលដើម្បីយកជ័រនៅតំបន់ព្រៃព្រះរការ នៅឆ្នាំ២០២៤។ (ផ្តល់ឱ្យ)
ចំណែកឯអ្នកស្រី ទ.ល.ណ. មិនត្រឹមតែប្រឈមនឹងបញ្ហាការរើសអើងពីសហគមន៍ប៉ុណ្ណោះទេ គាត់ក៏កំពុងតែប្រឈមជាមួយនឹងការគម្រាមកំហែងពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានដោយបានចោទប្រកាន់ថា ទង្វើរដែលគាត់ធ្វើកំពុងតែប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន បង្អាក់ការអភិវឌ្ឍន៍របស់រដ្ឋាភិបាលជាដើម។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាប្រឈមខាងលើ អ្នកស្រីក៏បាក់ទឹកចិត្តម្តងម្តាលដោយមិនចង់បន្តដំណើរបេសកម្មបន្តទៀត តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក៏អ្នកស្រីនៅតែមិនដាច់ចិត្តពីធនធានធម្មជាតិដែលដូនតាជនជាតិដើមភាគតិចកួយបានបន្សល់ទុកឱ្យ ទើបអ្នកស្រីប្តេជ្ញាថា នឹងជម្នះរាល់ឧបសគ្គដែលកំពុងតែប្រឈម។
អ្នកស្រី ទ.ល.ណ. បន្ថែមថា៖ «គម្រាមកំហែងហ្នឹង គេមិនទៅគម្រាមទេ តែគេគម្រាម គេថាពួកខ្ញុំធ្វើនឹងខុសច្បាប់ ធ្វើនឹងធ្វើប្រឆាំង របៀបថាពួកខ្ញុំប្រឆាំង ថាខ្ញុំប្រឆាំងខ្ញុំអី ខ្ញុំក៏គ្មានអារម្មណ៍ថា នឹងខឹងគេទេ ព្រោះរាល់ថ្ងៃខ្ញុំធ្វើអត់ប្រឆាំងផងហ្នឹង […] ខ្ញុំមានអារម្មណ៍អន់ចិត្តខ្លះដែរ តែក៏វាមិនអីទេសម្រាប់ខ្ញុំ វាសុំាហើយ ពាក្យសម្ដីអ៊ីចឹងៗ ខ្ញុំធ្លាប់គេនិយាយមករហូត»។
បញ្ហាប្រឈមនានាដែលក្រុមស្រ្តីជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៃ បណ្តាញសហគមន៍ព្រៃព្រះរកា លើកឡើងខាងលើ ដូនចាស់ រឿង ខាន់ វ័យ ៦៣ឆ្នាំ អនុប្រធានគណៈកម្មការជនជាតិដើមភាគតិចកួយទទួលស្គាល់ថា វាពិតជាមានបញ្ហាប្រឈមច្រើនរហូតដល់ពេលខ្លះត្រូវយកអាយុជីវិតទៅប្តូរ។
អ្នកស្រី រឿង ខាន់ និយាយថា៖ «អាខ្លះគេដេញកាប់ មិនមែនធម្មតាទេ ពួកយើងគ្នាច្រើនយ៉ាងណាក៏រត់! យើងចាប់ម៉ាស៊ីនគេណា គេដេញកាប់ ពិបាកមែនទែន»។
លោក សែម ពិសិដ្ឋ អាយុ ៣៥ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅភូមិស្រឡៅទូង ឃុំពោធិ៍ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ បង្ហាញការព្រួយបារម្ភចំពោះសុវត្ថិភាពស្រ្តីនៅពេលចុះល្បាតព្រៃ លោកថា៖ «បារម្ភរឿងថា ជាធម្មតាបើជាមនុស្សប្រុសពេលដែលចុះទៅព្រៃបើមានបញ្ហាអីមនុស្សប្រុសដូចគ្នាមានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការតទល់មួយជនល្មើសអ៊ីចឹងទៅ ប៉ុន្តែបើសិនជាមនុស្សស្រី អ្វីដែលបារម្ភ គឺពាក់ព័ន្ធខ្លាចគេវ៉ៃធ្វើបាបនៅក្នុងព្រៃអ៊ីចឹងទៅ»។
ទោះបីជាយ៉ាងណាបុរសជនជាតិដើមភាគតិចកួយម្នាក់នេះទទួលស្គាល់ថា ស្រ្តីជាចំណែកដែលមិនអាចខ្វះបានក្នុងការចុះល្បាតព្រៃ និងអភិរក្សព្រៃឈើនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរកា។
លោកបន្ថែមថា៖ «ចង់មានន័យថា បើមានមនុស្សស្រីទៅរឹតតែល្អ បាទបើមានមនុស្សស្រីទៅរឹតតែល្អៗ ល្អចំណាប់! ល្អចំណាប់»។
យោងតាមអង្គការពន្លកខ្មែរ អំឡុងពេលឆ្នាំ២០១០ ទៅឆ្នាំ២០១១ ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយនៅដែនអភិរក្សព្រៃព្រះរកាប្រមាណជាង ១០០០គ្រួសារមានដើមច្បោះយ៉ាងហោចណាស់ពី ៣០០ ទៅ ៧០០ដើមក្នុងមួយគ្រួសារ។ អង្គការមួយនេះបន្ថែមថា នៅឆ្នាំ២០២៤ នេះប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាង១៤០ គ្រួសារតែប៉ុណ្ណោះដែលនៅមានសេសសល់ដើមច្បោះ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការពន្លកខ្មែរ លោក ប៉ឹក សោភ័ណ មើលឃើញពីបញ្ហាប្រឈមរបស់ក្រុមស្រ្តីជនជាតិដើមភាគតិចកួយដែលសកម្មក្នុងការចុះល្បាតការពារព្រៃ លោកថា ពួកគាត់មិនត្រឹមតែប្រឈមនឹងឧក្រិដ្ឋជនកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើប៉ុណ្ណោះទេ តែបែរត្រូវប្រឈមជាមួយនឹងអជ្ញាធរមូលដ្ឋានទៅវិញ។
លោក ប៉ឹក សោភ័ណ លើកឡើងថា៖ «ជាក់ស្ដែងក្រុមស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចប្រាកដណាស់គាត់មានការប្រឈមខ្លាំងទៅនឹងជនល្មើសប្រព្រឹត្តបទល្មើសផ្នែកខាងធនធានធម្មជាតិ បទល្មើសព្រៃឈើ បទល្មើសបរិស្ថានអីហ្នឹង គឺគាត់ប្រឈមខ្លាំងមែនទែន ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ គឺគាត់មិនត្រឹមតែប្រឈមជាមួយជនល្មើសប៉ុណ្ណោះទេ គាត់ប្រឈមទៅនឹងសមត្ថកិច្ច ប្រឈមទៅនឹងអាជ្ញាធរទៅវិញ»។
នាយកប្រតិបត្តិរូបនេះ ចាត់ទុកថា ទង្វើរខាងលើជាចំណុចខ្វះខាតរបស់រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានដោយលោកសង្គត់ធ្ងន់ថា៖ «ចំណុចហ្នឹងមួយ ខ្ញុំថាវា ជាកង្វះខាតរបស់មន្ត្រី របស់អាជ្ញាធរ នៅពេលដែលឃើញសកម្មភាពចូលរួមរបស់ស្រ្តីដែលគាត់លះបង់ ពេលវេលាធនធាន កម្លាំងកាយចិត្ត ទាំងការលំបាកគ្រប់បែបយ៉ាងទៅចូលរួមការពារទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋផង ហើយបែរជាអត់មានការលើកទឹកចិត្ត»។
នៅឆ្នាំ២០២១ ក្រសួងបរិស្ថានបានចេញផ្សាយរបាយការណ៍ស្តីពី «ស្ថានភាពបរិស្ថានលើកទី៤ និងសៀវភៅធនធានគម្របព្រៃឈើកម្ពុជាឆ្នាំ២០១៨» ការវាយតម្លៃធនធានគម្របដីព្រៃឈើឆ្នាំ២០១៨ ផ្ទៃដីព្រៃឈើមានប្រមាណ ៨.៥១០.៨០៧ ហិកតាស្មើនឹង ៤៦,៨៦% ធៀបនឹងផ្ទៃដីសរុបទូទាំងប្រទេស របាយការណ៍នេះរួមបញ្ចូលទាំងផ្ទៃដីចម្ការកៅស៊ូ ចម្ការដូងប្រេង និងដំណាំហូបផ្លែជាដើម។
លោក ខ្វៃ អាទិត្យា អនុរដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន មានប្រសាសន៍ថា ក្រសួងបរិស្ថាននៅក្នុងអាណត្តិទី៧ មានគោលនយោបាយទី១ លើកទឹកចិត្តសហគមន៍តាមតំបន់ឱ្យពួកគាត់ដាំ និងស្ដារព្រៃឡើងវិញ។ ទី២ បង្កើនការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ទី៣ លើកកម្ពស់ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋតាមរយៈការបង្កើនមុខរបបផ្សេងៗ ក្រៅពីព្រៃឈើដូចជាប្រជាពលរដ្ឋអាចទាញយកផលប្រយោជន៍ពីគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍បៃតងដោយផ្តល់សេវាកម្មទេសចរណ៍ធម្មជាតិជាដើម។
លោក ខ្វៃ អាទិត្យា លើកឡើងថា៖ «សូមលើកទឹកចិត្ត ការចូលរួមពីសហគមន៍ឱ្យបានច្រើនថែមទៀតក្នុងការការពារ និងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ហើយក្រសួងបរិស្ថាននឹងបន្តធ្វើការជួយជ្រោមជ្រែងដល់សហគមន៍លុះត្រាតែសហគមន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិមានមុខរបរ ភាពជាម្ចាស់»។
“បាត់បង់ព្រៃ បាត់បង់ចំណូល”
ក្រៅពីធ្វើស្រែចម្ការ ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមកួយស្ទើរតែទាំងស្រុងពឹងផ្អែកទៅលើអនុផលនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរកាដែលមានដូចជា ការដងជ័រច្បោះយកចេញពីដើមឈើទាល ដើមផ្ចឹក និងដើមឈើត្រាចជាដើម បន្ថែមពីនេះពួកគាត់អាចស្វែងរករុក្ខជាតិហូបផ្លែដូចជាផ្លែគុយ ឃ្មុំ ចុងផ្តៅ ផ្សិត និងរុក្ខជាតិផ្សេងៗ មួយចំនួនទៀត ពីលើមុខរបរដងជ័រច្បោះ ដែលទំនៀមទម្លាប់បន្តវេនរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយ។
អ្នកស្រី សុខ មឿន ប្រាប់ឱ្យដឹងថា ក្នុងមួយខែគាត់ចូលព្រៃប្រមូលជ័រទឹកពី ២ដង ទៅ ៣ដង ក្នុងម្តងៗ គាត់ដងជ័រទឹកបានពី ៤កាន ទៅ ៥កានដោយលក់បានតម្លៃពី ៦ម៉ឺនរៀល ទៅ ១០ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយកាន បើទោះជាយ៉ាងនេះក្តីអ្នកស្រីថា តម្លៃជ័រទឹកពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំមិនទៀតទាត់។
អ្នកស្រី សុខ មឿន ត្អួញត្អែរថា៖ «៣ដង ៥កាន អាខ្លះក៏៤ […] មួយកានអាខ្លះបាន ៦ម៉ឺនរៀល ខែណាដែលថាឡើងក៏ឡើង បើវាឡើងចុះ ឆ្នាំនេះឯងវានៅនឹងបានមួយកាន ៨ម៉ឺន ៥ពាន់រៀលហ្នឹង។ បើឆ្នាំទៅពីខែ៥ ខែ៦ ខែ៧ ខ្ញុំលក់បានមួយកាន ១០ម៉ឺនរៀលខ្លះក៏បាន ៩ម៉ឺនរៀល វាមិនទៀងទេ»។
ទោះបីជាយ៉ាងណា អ្នកស្រី សុខ មឿន កំពុងតែព្រួយបារម្ភនឹងដើមច្បោះសេសសល់ពីការដួលរលំប្រមាណជាង ៣០០ដើមនៅក្នុងព្រៃដោយសារតែទាហានមកពីភូមិសែនរុងរឿង ឃុំទឹកក្រហម ស្រុកជាំក្សាន្ត តែងតែព្យាយាមទាមទារសុំទិញក្នុងមួយដើមតម្លៃប្រហែល ១ម៉ឺនរៀល។ បើទោះបីជាដឹងថា នឹងមានជនល្មើសលួចកាប់ដើមច្បោះយ៉ាងណាក្តីក៏ស្រ្តីជនជាតិដើមភាគតិចកួយ និងស្វាមីមិនព្រមលក់ដើមច្បោះទាំងនោះឡើយ។
អ្នកស្រី សុខ មឿន និយាយថា៖ «ខ្ញុំបារម្ភណាស់ បើសមាទោស បើបាត់ព្រៃឈើនោះអស់ទៀត ដឹងជាទៅមុខទៀត ដឹងជាយ៉ាងម៉េច ព្រួយបារម្ភដែរតើ ហ្នឹងបានថា សុខចិត្តថា កុំលក់ដើមច្បោះ អាណាខូចៗ ទុកទៅ បើយើងលក់ទៅវាលួចអារទាំងអស់ […] គេចង់ទិញដែរតើ ដើមច្បោះខ្ញុំគេសុំទិញ ប៉ុន្តែប្ដីខ្ញុំគាត់អត់លក់ ជួនកាលក៏ទាហានគេមកសុំទិញ»។
ដូចទៅនឹង អ្នកស្រី សុខ មឿន ដើមច្បោះប្រមាណជាង ៦០០ដើមរបស់អ្នកស្រី ទ.ល.ណ. ក៏ត្រូវបានទាហាន និងឈ្នួញមួយចំនួនកំពុងតែចូលចែចូវជាញឹកញ៉ាប់ផងដែរ ការណ៍នេះកាន់តែធ្វើឱ្យអ្នកស្រីកាន់តែព្រួយបារម្ភដោយគាត់អះអាងថា ប្រសិនអស់ដើមច្បោះ និងព្រៃឈើខ្លាចក្រែងតែរដ្ឋាភិបាលនឹងប្រែក្លាយតំបន់នោះទៅជាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច។
អ្នកស្រី ទ.ល.ណ. បន្តថា៖ «សុទ្ធតែទាហានទារទិញ! ចាស ខ្ញុំក៏មានការព្រួយបារម្ភ យូរៗ ទៅ ខ្ញុំខ្លាចតែមិនសល់ទេ ខ្លាចតែនៅតែដី ហើយខ្លាចខាងរដ្ឋមន្ត្រីគាត់ដកយកធ្វើជាដីសម្បទានអី សេដ្ឋកិច្ចអីហ្នឹង មានការព្រួយបារម្ភដែរ»។
ស្រដៀងនេះដែរ ដូនចាស់មានបទពិសោធន៍ល្បាតព្រៃចាស់វស្សា រឿង ខាន់ បានប្រៀបធៀបព្រៃឈើទៅនឹងជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលជាកត្តាជំរុញឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចកួយតស៊ូក្រាញននៀលការពារព្រៃអភិរក្សមួយនេះ។
អ្នកស្រី រឿង ខាន់ និយាយថា៖ «គិតថា បើបាត់បង់ព្រៃឈើហាក់ដូចជាថា បាត់បង់ជីវិតទាំងអស់គ្នា ព្រោះអីពួកខ្ញុំជាជនជាតិដើមភាគតិច គឺថា រស់នៅពឹងលើព្រៃទាំងអស់ ព្រៃព្រះរកា ដូច្នេះបើសិនពួកខ្ញុំមិនខំតស៊ូទេ ស្មើនឹងបាត់បង់មនុស្ស ធនធានមនុស្សដែរ»។
ដូនចាស់ រឿន ខាន់ សម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះការបាត់បង់ចំណូលពីធនធានធម្មជាតិ ដែលមាននៅក្នុងព្រៃនេះផងដែរ ដោយគាត់លើកឡើងថា៖ «ពីដើមពួកខ្ញុំមិនក្រទេមួយខែៗ បាន២ ទៅ ៣ពាន់ដុល្លារ លក់ជ័រ ចុះបើរាប់ឆ្នាំ មួយឆ្នាំវាឃើញប៉ុន្មាន»។
ដូនចាស់រូបនេះបញ្ជាក់ចំៗ ថា៖ «ដែនខាងបរិស្ថាននេះឯងអ្នកបំផ្លាញព្រៃឈើ ពួកខ្ញុំអត់ទទួលយកទេ បើបាត់បង់ព្រៃឈើ ព្រោះព្រៃឈើពីមុនមកនៅជុំជិតល្អណាស់ កាលពីនៅរដ្ឋបាលព្រៃឈើក៏នៅសមសួន រហូតដល់ចូលដែនអ្នកគ្រប់គ្រងរាល់ថ្ងៃនេះ ដូចតែល្ហរល្ហេវច្រើនមែនទែន»។
កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) បានចេញរបាយការណ៍ថ្មីក្រោមចំណងជើងថា «ការកាប់ឈើខុសច្បាប់ធ្វើឱ្យអន្តរាយដល់សិទ្ធិ និងវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិច» បានរកឃើញថា នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ ព្រៃឈើប្រមាណជាង ៦ពាន់ហិកតា (៦២៧១ហិកតា) ត្រូវបានកាប់បំផ្លាញនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃចំនួនពីរ គឺដែនជម្រកសត្វព្រៃឡង់ និងព្រៃព្រះរការ។
នៅក្នុងរបាយការណ៍នោះ ថែមទាំងចោទប្រកាន់ចំៗ ទៅលើអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងជាពិសេសមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន ថាមិនបានអើពើនឹងការរាយការណ៍បទល្មើសពីប្រជាពលរដ្ឋ និងថា ពេលខ្លះមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថានទាំងនោះបានចុះទៅស៊ើបអង្កេត ប៉ុន្តែគ្រាន់តែស៊ើបអង្កេត ដើម្បីទទួលលុយក្រោមតុពីជនល្មើសតែប៉ុណ្ណោះ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់និងបញ្ហាប្រឈម ដែលក្រុមស្រ្តីជនជាដើមភាគតិចកួយ នៃបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃព្រះរកាលើកឡើងខាងលើ អ្នកសារព័ត៌មានមិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីប្រធាន ដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរកា លោក យ៉ាន់ ប៊ុនសឿន បាននោះទេ ដោយលោកបានចុចបិទទូរស័ព្ទនៅពេលអ្នកសារព័ត៌មានហៅចូល៕
………………………………………..
អត្ថបទដោយក្រុមអ្នកកាសែតស្ត្រីវ័យក្មេង កញ្ញា ទុយ អេងលី និងជួន រក្សា គាំទ្រការផលិតដោយគម្រោងស៊ីចា(CEEJA)។
