របាយការណ៍ពលរដ្ឋអ្នកសារព័ត៌មាន
ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងជាង៥០គ្រួសារ នៅស្រុកសេសាន ខេត្តស្ទឹងត្រែង ស្នើជាថ្មីឱ្យអាជ្ញាធរចុះបញ្ជីដីសមូហភាពជនជាតិដើមភាគតិច និងបញ្ឈប់សកម្មភាពក្រុមហ៊ុនឯកជនឈ្មោះ ស៊ីវហ្គិច ដែលបានបោះបង្គោលរំលោភចូលដីសហគមន៍របស់ពួកគាត់ ខណៈអាជ្ញាធរខេត្តសន្យាថា នឹងដោះស្រាយក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។
តំណាងជនដើមភាគតិចពូនង អ្នកស្រី ស្រាំង ឡាញ់ បានអះអាងថា ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងជាង៥០គ្រួសារ នៅភូមិក្បាលរមាសចាស់ ឃុំក្បាលរមាស បានរស់នៅនិងអាស្រ័យផល លើដីសមូហភាពទំហំ ៧ ៨៣៦ ហិកតា ក្នុងនោះដីលិចទឹក ៣ ០០០ ហិកតា។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ក្នុងដីទំហំជិត ៨ ០០០ ហិកតានេះ គឺមានប្រភេទដីលំនៅឋាន ដីចម្ការវិលជុំ ដីកប់សព ដីស្រែចម្ការជាក់ស្តែង និងដីអារក្សអ្នកតារបស់អ្នកភូមិ ហើយមកដល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុនបានឈូសឆាយអស់ជាង ៣ ០០០ ហិតា និងកំពុងបន្ដឈូសឆាយទៀត ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យអ្នកស្រីមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងថា អាចនឹងបាត់បង់ដីនិងអត្ដសញ្ញាណរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចអ្នកស្រីបន្ថែមទៀត។
តំណាងពលរដ្ឋរូបនេះបន្ដថា៖ «ខ្ញុំស្នើដល់សម្ដេចមេត្ដាជួយអន្ដរាគមន៍ឱ្យពួកខ្ញុំផង ពួកខ្ញុំគ្រាន់តែចង់ថែរក្សានិងការពារដីដូនតាជនជាតិពួកខ្ញុំឱ្យគង់វង្ស និងស្នើដល់អាជ្ញាធរសុំចុះជួយវាស់វែងឱ្យពួកខ្ញុំឱ្យបានច្បាស់លាស់មក ដើម្បីកុំឱ្យក្រុមហ៊ុនចេះតែបន្ដឈូសឆាយបន្ដទៀតអី»។
ប្រជាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាកតិចពូនងម្នាក់ទៀត លោក ឡាត់ វិបុល អាយុ២៦ឆ្នាំ រស់ឃុំក្បាលរមាស ស្រុកសេនសាន បានឱ្យដឹងថា ការឈូសឆាយរបស់ក្រុមហ៊ុនស៊ីវហ្គិចនៅតែបន្ដឥតឈប់ឈរដោយមិនគិតពីផលប៉ះពាល់របស់ប្រជាសហគមន៍ឡើយ ហើយព្រៃដែលបានឈូសឆាយអស់ជាងពាក់កណ្ដាលហើយ។ លោក ស្នើសុំឱ្យអាជ្ញាធរក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាលជួយទប់ស្កាត់កុំឱ្យតំបន់រស់នៅរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចពូនង បាត់បង់ ហើយម្យ៉ាងទៀតលោកថា ជនជាតិដើមភាគតិចរបស់ពួកលោក ត្រូវរស់ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើព្រៃឈើក្នុងសហគមន៍ជាចាំបាប់។ លោកបន្តថា បើវាត្រូវបានបាត់បង់អស់ វានឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពនិងការរស់នៅរបស់ពួកលោកខ្លាំងណាស់។
លោកបន្ដថា៖ «អាជ្ញាធរនិងរដ្ឋាភិបាលគួរតែពិចារណាទៅលើការសម្បទានដីឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនធ្វើវិនិយោគ ថាវាបានប៉ះពាល់អីខ្លះដល់ប្រជាពលរដ្ឋ បើលោកមិនគិតគូរត្រង់ហ្នឹងទេ ជនជាតិពួកខ្ញុំនឹងបាត់បង់ជម្រកនិងអត្ដសញ្ញាណរបស់ពួកខ្ញុំហើយ ដូច្នេះរដ្ឋគួរតែគិតគូរដល់ពួកខ្ញុំផង»។
ជុំវិញរឿងនេះ អភិបាលរងខេត្តស្ទឹងត្រែង អ្នកស្រី កែវ សាវឿន បានថ្លែងថា អ្នកស្រីបានដឹងរឿងហ្នឹងហើយ ប៉ុន្ដែអ្នកស្រីបង្វែសំណួរឱ្យទៅទាក់ទងនាយករដ្ឋបាលខេត្តស្ទឹងត្រែងដើម្បីបំភ្លឺរឿងដីសហគមន៍ជំនួសវិញ។
អ្នកស្រីបន្ដថា៖ «សុំប្អូនទាក់ទងទៅរដ្ឋបាលទៅ គាត់អាចបំភ្លឺរឿងហ្នឹងបាន »។
រីឯប្រធានរដ្ឋបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ម៉ែន គង់ បានមានប្រសាសន៍ប្រាប់ពលរដ្ឋអ្នកសារព័ត៌មាន CCIMថា ការទាមទាររបស់ពួកគាត់រហូតទៅដល់៣០០០ហិតា គឺវាច្រើនពេក ខណៈការវាស់វែងរបស់ខេត្តរកឃើញថា ដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចពូនងមានត្រឹមតែជាង ៩០០ហិចតាប៉ុណ្ណោះ។ លោកថា រដ្ឋបាលខេត្តស្ទឹងត្រែង នឹងកោះអញ្ជើញពួកគាត់មកប្រជុំនិងដោះស្រាយ ដើម្បីបញ្ចប់បញ្ហានេះឱ្យបានឆាប់។
រដ្ឋបាលខេត្តរូបនេះបន្ដថា៖ «បាទបង យើងនឹងប្រជុំជាមួយនិងពួកគាត់ម្ដងទៀត ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាហ្នឹង ហើយដីដែលពួកគាត់ចង់បានវាច្រើនពេក ប៉ុន្ដែដីដែលយើងបានសិក្សាមកមានតែជាង ៩០០ ហិតាទេ ដែលជាដីយើងត្រូវប្រគល់ឱ្យគាត់»។
ពលរដ្ឋអ្នកសារព័ត៌មាន CCIM មិនអាចសុំការបំភ្លឺពីតំណាងក្រុមហ៊ុនស៊ីវហ្គិចបានទេ ពាក់ព័ន្ធនិងការចោទប្រកាន់ខាងលើនេះ ប៉ុន្តែបានបង្វែរសំណួរទៅឱ្យអ្នកផ្សេង។
យ៉ាងណាមិញ នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជាអ្នកស្រី យន់ ម៉ាណេ បានបង្ហោះសារនៅលើគណនីហ្វេសប៊ុកផ្ទាល់ខ្លួនដោយដាក់ជាសំណួរថា៖«តើការអភិវឌ្ឍន៍តាមរយៈការវិនិយោគផ្ដល់សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចដើម្បីអ្វី? បើក្រុមហ៊ុនឈូសឆាយដីសហគមន៍និងបោះបង្គោលព្រំក្បែរជើងសរសរផ្ទះ»។
យោងតាមអនុក្រឹត្យលេខ១៤៦របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនបានចែងអំពីចំណុច ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់នេះទេ ដោយគ្រាន់តែឱ្យបញ្ជៀសបញ្ហាជាមុន មុនការអភិវឌ្ឍ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «២០១៧ សម្ដេច ហ៊ុន សែន បានអនុញ្ញាត្ដឱ្យសហគមន៍៥២គ្រួសាររស់នៅលើទឹកដីដូនតាក្នុងភូមិនេះ បន្ទាប់ពីបញ្ហាជាមួយទំនប់វារី ម្ដេចឡើយល្មើសច្បាប់អភិវឌ្ឍន៍បែបនេះ?»។
ប្រធានផ្នែកកម្មវិធីស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក ហេង គីមហុង បានប្រាប់ពលរដ្ឋអ្នកសារព័ត៌មានCCIMថា រាល់កិច្ចការសម្បទានដីរបស់រដ្ឋទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនដើម្បីទទួលការវិនិយោគណាមួយ រដ្ឋគួរតែសិក្សានិងពិភាក្សានិងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ជាពិសេស គឺប្រជាពលរដ្ឋផ្ទាល់តែម្ដង ដើម្បីធ្វើការវាយតម្លៃពីផលប៉ះពាល់ផ្សេងៗ ហើយកត្ដាសំខាន់នោះ គឺផលប៉ះពាល់ដល់ជីវភាព និងអត្ដសញ្ញាណរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅក្នុងតំបន់នោះទាំងអស់។
លោកបន្ដថា៖ «ជាទស្សនៈរបស់ខ្ញុំ គឺរដ្ឋាភិបាលគួរតែពង្រឹងនិងជម្រុញឱ្យមានការចូលរួមពិភាក្សាឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ទៅលើនីតិវិធី ពីសំណាក់សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងជនជាតិដើមភាគតិច ដើម្បីកុំឱ្យមានផលប៉ះពាល់ណាមួយ ដែលប៉ះពាល់ទៅដល់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចដែលគាត់ជាអ្នកអាស្រ័យផលនៅទីនោះ ហើយខ្ញុំក៏ជម្រុញនិងលើកទឺកចិត្តឱ្យមានការពន្លឿននិងផ្ដល់ភាពងាយស្រួលក្នុងការចុះបញ្ជីដីសមូហភាពសម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិចផងដែរបាទ»។
កាលពីឆ្នាំ២០២១ តំណាងជនជាតិដើមភាគតិចចំនួន ២៤ ក្រុមមកពី ១៥ ខេត្ត ធ្លាប់បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលពន្លឿនការដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លី និងពន្លឿនការចុះបញ្ជីដីសមូហភាពសហគមន៍ ដើម្បីផ្ដល់លទ្ធភាពឲ្យអ្នកភូមិមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ដីបង្កបង្កើនផលចិញ្ចឹមជីវិតក្រោយពីមានក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនបានហ៊ុមព័ទ្ធយកដីធ្លីរបស់ពួកគេ។
ព្រៃសហគមន៍ភូមិក្បាលរមាសមានផ្ទៃដីសរុប ជិត ៨ពាន់ហិកតារ (៧.៨៣) សហគមន៍បានស្នើសុំចុះបញ្ជីជាព្រៃអភិរក្សចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១២ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៨ ទើបក្រសួងមហាផ្ទៃសម្រេចចុះបញ្ជីជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅតំបន់នោះជាស្វ័យអត្តសញ្ញាណ។ ព្រៃសហគមន៍នេះក្រុមពលរដ្ឋបានកំណត់លក្ខន្តិកៈផែនទីបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង និង GPS កំណត់ព្រំប្រទល់ ដែលមានការជួយជ្រោមជ្រែងពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។
ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរខេត្តស្ទឹងត្រែង បដិសេធសំណើនេះ ហើយសម្រេចឱ្យចុះបញ្ជីដីសមូហភាព ជូនសហគមន៍ក្បាលរមាសជាង ៩៤១ហិកតារប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្ដែប្រជាសហគមន៍មិនព្រមទទួលយកចំនួនដីដែលអាជ្ញាធរបានអះអាងនោះទេ។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch ចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំ២០២១ បានឱ្យដឹងថា មនុស្សជិត៥០០០នាក់ត្រូវបានបម្លាស់ទីលំនៅឋាន ដោយសារតែការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ដែលគ្រួសាររបស់ពួកគេបានរស់នៅទីនោះរាប់ជំនាន់មកហើយ និងបង្កផលប៉ះពាល់ដល់មុខរបររបស់ប្រជាពលរដ្ឋរាប់ពាន់នាក់ផ្សេងទៀតដែលរស់នៅទាំងផ្នែកខាងក្រោមនិងផ្នែកខាងលើនៃទន្លេ៕
…………………
អត្ថបទដោយពលរដ្ឋអ្នកសារព័ត៌មានលោក ឃាង សុខមាន
